۱۸ هزار صنعتگر در حوزه صنایع دستی خراسان شمالی فعالیت می کنند که بازاریابی و بازارشناسی عمده مشکلات آنها را تشکیل می دهد و ضرورت دارد تا در این خصوص چاره اندیشی شود.
به گزارش پایگاه خبری بازتاب خراسان ،خراسان شمالی به استان قومیت ها شهره است و هنر در نزد این مردمان جایگاه منحصر به فردی دارد و تک تک مردمان این خطه دستی بر هنر دارند و یا با آن امرار و معاش می کنند.
چاروق دوزی، تولید پاپوش های سنتی، رنگرزی سنتی و دوخت لباس های محلی، نمدمالی و سفالگری از جمله محصولات صنایع دستی در این خطه محسوب می شود که حاصل تلاش و ذوق دست های ترک خورده ۱۸ هزار صنعتگر این خطه است.
سالانه ۱۵۰ هزار مترمربع گلیم‌سفره کردی در خراسان شمالی بافته می‌شود که بر این اساس و با توجه به تجمع بافندگان آن در بجنورد، این شهر به عنوان شهر ملی گلیم سفره کردی ثبت شده است ضمن اینکه این استان خواستگاه فرش دوروی ترکمن نیز است و آوازه آن به بیشتر کشورها رسیده است.
بیشتر صنعتگران استان به لحاظ اقتصادی از اقشار کم درآمد هستند و نیازمند حمایت های ملی هستند تا بتوانند تولید خود را بدون دغدغه به بازار عرضه کنند و بیشتر این هنرمندان نبود بازارچه های ویژه صنایع دستی، رکود بازار محصولات و نامناسب بودن صادرات را از مشکلات پیش روی تولید اعلام می کنند.
طی سال‌های گذشته متولیان این عرصه تلاش کرده‌اند تا یک بازارچه منسجم و مناسب صنایع دستی را برای تولید کنندگان ایجاد کنند، اما متأسفانه عملکرد مطلوبی در این راستا شکل نگرفته و تنها به یک بازارچه در محل شهربازی بجنورد بسنده شده است بنابراین چرخه تولید این محصولات همچنان از زیر دست سودجویان عبور می‌کند.
در حال حاضر با توجه به ساختار مدرن بازاریابی، بخش زیادی از تولید کنندگان خراسان شمالی از این چرخه نوین بازمانده‌اند تا هنر دست آنها در پشت حصار روستاها با کمترین قیمت و برندهایی که رنگ و رنج تار و پود را به خود ندیده‌اند با قیمت‌های چند برابری وارد بازار شوند.
یکی از مهمترین مشکلات این حوزه عدم برند سازی محصولات، حضور واسطه‌ها و دلالان در چرخه تولید است تا فروش محصولات به نام و کام دیگران رقم بخورد ولی آنچه که مسلم است در ابتدا باید محصولات این هنرمندان به فروش برسد تا اینکه زمینه برای برندسازی نیز فراهم شود.
چوب دلالان لای چرخ صنایع دستی
آی بیکه درخشان از فعالان حوزه صنایع‌دستی در شهرستان ترکمن راز و جرگلان است که در این زمینه می‌گوید: از دوران نوجوانی به فرش بافی مشغول هستم و در این مدت در کنار خانواده فرش دستباف ترکمن می بافتیم تا اینکه به فکر بافت تابلو فرش افتادم.
وی می افزاید: از تابلو فرش به عنوان یکی از صنایع دستی این خطه یاد می شود که همواره برای گردشگران جذاب است ولی در سال های اخیر و به دنبال شیوع کرونا مشکلاتی در این زمینه ایجاد شد و از ناحیه فروش محصولات دچار مشکل شدیم و با کاهش تب کرونا همچنان این روند با اندکی بهبود ادامه دارد.
این زن هنرمند ادامه می دهد: طبیعی است که وقتی بازار مناسبی برای فروش نداشته باشیم سروکله دلالان نیز پیدا می شود و محصول کار تو را با کمترین قیمت خریداری می کنند و در این مواقع ما که پشتوانه و نقدینگی نداریم مجبور به تن دادن به خواسته های دلالان داریم و با قیمت ناچیز محصول خود را می فروشیم.
وی در پاسخ به این پرسش که چه اندازه افزایش قیمت‌ها در کاهش فروش محصولات صنایع دستی تاثیرگذار بوده است، خاطرنشان می‌کند: نه فقط صنایع دستی بلکه همه چیز گران شده است و طبیعتا برای اینکه هنرمندان امرار و معاش کنند باید محصول خود را با قیمت بالاتری عرضه کند.
آی بیکه می افزاید: دولت می‌تواند با پرداخت تسهیلات مناسب یعنی سود کم و مهلت تنفس زیاد به صنعتگران این بخش کمک و یا در صورت ممکن محصول ما را خریداری کند.
بازاریابی حلقه مفقوده صنایع دستی
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی در این خصوص اظهار کرد: متاسفانه به اندازی کافی به موضوع سرمایه گذاری و بازاریابی در حوزه صنایع دستی و هنرهای سنتی توجه نشده است و صنعتگران تنها به فکر تولید هستند غافل از اینکه بازار و تقاضا نقش مهمی در این راستا ایفا می کند.
علی مستوفیان افزود: صنعتگران به بازاریابی به عنوان یک امر طولانی و بزرگ توجه و آن را هزینه بر تلقی می کنند و به جای پژوهش در مورد تقاضا و شناسایی بازار تنها بر روی تولید متمرکز می شوند در صورتی که هزینه کردن در بازاریابی باید در ابتدای فعالیت حرفه در دستور کار قرار گیرد.
وی ادامه داد: امروزه به راحتی با طراحی یک وب سایت اینترنتی می توان محصولات خود را در این زمینه به فروش رساند و درآمد حاصل از فروش محصولات از این طریق قابل مقایسه با راه اندازی آن نیست.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی عنوان کرد: بازاریابی از دلایل اصلی ورشکستی کسب و کارهای خٌرد محسوب می شود و اگر عملیات بازاریابی به خوبی تقویت شود هزینه های تولیدکننده نیز کاهش می یابد و بسیاری از مشکلات آنها در این زمینه برطرف می شود.
وی افزود: فناوری و صنعت در هر عرصه‌ای خود را نشان می‌دهد و اکنون دوره‌ای نیست که با این مساله به صورت بسته برخورد کنیم چرا که فناوری به منزله سیلی است که چه بخواهیم و چه نخواهیم ما را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد بنابراین باید نوآوری را در صنایع دستی مورد توجه قرار داد تا از وضعیت موجود و در حاشیه قرار گرفتن رها شود.
مستوفیان گفت: هنرمندان و تولید کنندگان حوزه صنایع دستی و هنرهای سنتی باید آگاه باشند که فروش صنایع دستی به مشتریان "فروش رویاهاست"، فروش هیجان است و در حقیقت آنان به مشتریان خود "احساس" می‌فروشند، احساس خوشایند و شیرین بنابراین باید تمام تلاش خود را معطوف به سرمایه‌گذاری روی "احساس مشتریان" نمایند.
ایجاد بازارچه صنایع دستی بانوان
بر اساس آمار اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان شمالی؛ پارسال بیش از هزار مجوز سه گانه شامل ۶۴۸ فقره پروانه تولیدی انفرادی، سه فقره پروانه تولید کارگاهی، ۹۳ فقره کارت شناسایی صادر شده است.
با این حساب ۱۸ هزار صنعتگر در حوزه های مختلف صنایع دستی خراسان شمالی مشغول به فعالیت هستند که تمامی اینها نیاز به بازار فروش دارند و این مساله محدود به بازارچه صنایع دستی در پارکی از بجنورد شده است و این بازارچه که قرار است نیمه نخست امسال افتتاح شود باید بخشی از دغدغه های بازاریابی این هنرمندان را به فروش برساند.
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان شمالی در ادامه می گوید: پارسال بازارچه صنایع دستی و مشاغل خانگی بانوان با اعتباری بیش از سه میلیارد تومان از محل سفر رییس جمهور در محل پارک شهربازی بجنورد کلنگ زنی شد.
پروانه کلاته می افزاید: مرحله نخست این طرح در ۱۰ غرفه و در ۱۰۰ مترمربع در شهربازی مرکز استان وارد مرحله اجرایی شد و قرار است این بازارچه در خردادماه سال جاری افتتاح شود و این طرح در مراحل بعدی گسترش می یابد و با اجرای این طرح، مشکل تامین بازار فروش محصولات تولیدی بانوان تا حد زیادی کاسته می شود.
صنایع‌دستی در استان خراسان شمالی با وجود قدمت، توانایی و ظرفیت‌های فرهنگی، انسانی از کیفیت و تنوع بسیار بالایی برخوردار است که با رونق بازار این صنعت طی سال‌های گذشته، اکنون در مسیر جهش تولید قرار گرفته است.
انواع گلیم و سفره کردی، جاجیم، پارچه‌بافی، چادرشب‌بافی و حوله‌بافی، کلاه کرکی، دوخت لباس‌های سنتی، زیورآلات محلی، چاروق، انواع سفال از مهمترین هنرهای دستی خراسان شمالی محسوب می‌شود که همگی از شهرت و منزلت جهانی برخوردارند و تولید آن در استان در زمره پرطرف‌دارترین مشاغل قلمداد می‌شود.
سال گذشته مهارت بافت سنتی قالی دورو ترکمن و اقدامات پاسدارانه مهارت چاروق دوزی به‌عنوان میراث ناملموس در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.
